80. rocznica Bitwy pod Dobrzykowem

W sobotę, 14 września na cmentarzu parafialnym w Dobrzykowie odbyły się uroczystości z okazji 80. rocznicy obrony lewego brzegu Wisły pomiędzy Płockiem a Dobrzykowem.

Jedna z największych kwater, w której zostali pochowani żołnierze Września 39r., mieści się na cmentarzu parafialnym w Dobrzykowie. Jest to miejsce spoczynku 306 obrońców ojczyzny z Armii „Pomorze”, głównie z 19. Pułku Piechoty Odsieczy Lwowa oraz pułków wielkopolskich: 59. i 61.

Bitwa pod Dobrzykowem miała ważne znaczenie strategiczne – uniemożliwienie przeprawy przez Wisłę od strony Płocka siłom niemieckiej 3. Dywizji Piechoty gen. mjr. Waltera Lichela i uniknięcie okrążenia żołnierzy z Armii „Pomorze” i „Poznań”, walczących w największej operacji wojskowej polskiego Września – bitwie nad Bzurą.

Najkrwawsze walki miały miejsce w dniach 12−15 września 1939 roku pomiędzy Radziwiem a Dobrzykowem. Siły wroga, atakując z wysokiego, płockiego brzegu Wisły, przygważdżały obrońców do ziemi. Pomimo determinacji polskich żołnierzy, nieprzyjaciel uchwycił brzeg rzeki w rejonie Tokar i rozpoczął forsowanie Wisły równocześnie w kilku punktach, w kierunku Dobrzykowa.

Na pomoc lwowskim piechurom pośpieszyli żołnierze 59. Pułku Piechoty Wielkopolskiej z Inowrocławia i 61. Pułku Piechoty z Bydgoszczy. W czasie trzydniowych walk poległo tu ponad 300 żołnierzy, którzy „starali się wykonać niewykonalny w 1939 roku obowiązek − obronę Polski”.

Mogiłami żołnierskimi opiekują się uczniowie Szkoły Podstawowej im. Obrońców Dobrzykowa z 1939 r. w Dobrzykowie. Z interesującym zbiorem pamiątek po poległych: militariami, dokumentami, fotografiami, listami można zapoznać się w utworzonej w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku szkolnej Izbie Pamięci Narodowej. Powstanie Izby Pamięci Narodowej było wynikiem pracy wieloletniego opiekuna drużyny harcerskiej, druha Henryka Jadczaka.

Wśród poległych, spoczywających na dobrzykowskim cmentarzu, ustalono dotychczas tożsamość jedynie 102 obrońców. Ich nazwiska zostały umieszczone na tablicach pamiątkowych przy głównym pomniku. Ponad 200 obrońców – to wciąż Żołnierze Nieznani.

W uroczystości pamięci poległych we wrześniu 1939r. udział wzięli: przedstawiciele samorządu lokalnego, szkół, przedszkoli, organizacji pozarządowych, strażacy, mieszkańcy i goście.

Odśpiewano hymn Szkoły Podstawowej im. Obrońców Dobrzykowa w Dobrzykowie pt. „O, śpijcie żołnierze” poświęcony pamięci pomordowanych żołnierzy.

Słowa hymnu „O, śpijcie żołnierze” Mieczysława Skurosza:

Walczyli żołnierze na frontach
i nieśli ofiarę ze krwi.
Ginęło ich przecież tysiące
w te wrześniowe, upalne dni.
Ja dzisiaj chcę mówić nie o tym,
lecz oddać z honorem cześć
Wam, żołnierzom spod Dobrzykowa,
Nieznanym, poświęcam tę pieśń.

Ref. O, śpijcie żołnierze,
spokojnym, twardym snem.
Kochaliście szczerze ojczyznę swą.
Niech szumią wam wierzby
 z mazowieckich pól
i piosenkę śpiewa słowików chór.

W dniu dwunastym i trzynastym września,
nad brzegiem wiślanym, wśród traw,
leżeli w rynsztunku żołnierze
i niczym był dla nich już strach.
A słońce świeciło czerwono,
skąpane w żołnierskiej krwi.
Polegli za Polskę i honor
nad Wisłą i na polskiej wsi.

Ref. O, śpijcie żołnierze...

Spotykamy się na dobrzykowskim cmentarzu, w ten piękny wrześniowy dzień. Spotykamy się w wolnej Polsce, którą zawdzięczamy  żołnierzom walczącym i ginącym na ziemi dobrzykowskiej we wrześniu 1939 roku – mówił Burmistrz Krzysztof Jadczak, uczestnik sobotnich uroczystości. Obchody na cmentarzu prowadziła Dyrektor Szkoły Podstawowej w Dobrzykowie Danuta Jakubowska, z powodzeniem kontynuująca działalność historyczną swoich poprzedników – Henryka Jadczaka oraz Bogumiły Zalewskiej-Opasińskiej.

Modlitwę za poległych we Wrześniu 39 poprowadził Ksiądz Proboszcz Jarosław Ferenc. Cześć artystyczną uroczystości przygotowali uczniowie ze Szkoły Podstawowej w Dobrzykowie. Delegacje złożyły kwiaty i zapaliły znicze.

Druga część uroczystości przeniosła się do sali OSP Dobrzyków, gdzie miała miejsce projekcja filmu poświęconego bitwie pod Dobrzykowem autorstwa ks. Grzegorza Mierzejewskiego pt. „O, śpijcie żołnierze”.

Oprac.: M. Świerzyńska
Fot: W. Olszewski