Relacja z uroczystości 80. rocznicy rozstrzelania mieszkańców Gąbina i okolic w dniu 10 czerwca 1941 r.
Okupacja niemiecka w Gąbinie (1939-1945) pozostawiła wiele tragicznych śladów, które do dziś odnaleźć można w miejscach publicznych naszego miasta. Jednym z nich jest pomnik ku czci rozstrzelanych, pod którym 15 czerwca odbyły się okolicznościowe uroczystości poświęcone tragedii, jaka wydarzyła się w Gąbinie w czerwcu 1941 roku.
Gąbin po zajęciu przez wojska niemieckie został bezpośrednio wcielony do III Rzeszy. Wartheland, jedna z nowych niemieckich prowincji, powstała na części zachodnich ziem II RP, charakteryzował się wielką brutalnością niemieckiego aparatu administracyjnego. Niemcy mieli w planach całkowitą germanizację nowo anektowanych ziem. Polacy byli więc represjonowani, zaś każde działania przeciw Niemcom wykorzystywano do prowadzenia mordów i zbrodni na narodzie polskim.
10 czerwca 1941 roku w Ciechomicach zabity został niemiecki żandarm Valentin Eller. Jego śmierć związana była prawdopodobnie z próbą zatrzymania żołnierza ZWZ-AK, przewożącego amunicję. W odwecie za te działania Niemcy aresztowali grupę mieszkańców Gąbina i okolic, zaś 15 czerwca 1941 roku rozstrzelali dziewięciu z nich. Dwie kolejne osoby zostały zabite podczas próby ucieczki. Mordu dokonano przy murze gąbińskiego kościoła na starówce. Egzekucja miała charakter publiczny i masowy. Siłą sprowadzeni na Stary Rynek mieszkańcy miasta mieli na własne oczy oglądać rozstrzelanie.
Społeczność Gąbina, mimo 80 lat dzielących ją od tych tragicznych wydarzeń pamięta o rozstrzelanych. Tuż po wojnie, jeszcze w 1945 roku, w miejscu stracenia powstał pomnik. Co roku mieszkańcy naszego miasta spotykają się przy nim, by oddać hołd zamordowanym i pielęgnować pamięć o ofierze jaką poniósł Gąbin i okolice w czasie II wojny światowej. Dużą rolę w podtrzymywaniu historii odgrywa tutaj Towarzystwo Miłośników Ziemi Gąbińskiej oraz Szkoła Podstawowa im. Marii Kownackiej w Nowym Kamieniu, które wraz z Burmistrzem Miasta i Gminy Gąbin były organizatorami tegorocznych uroczystości.
W obchodach wzięły udział poczty sztandarowe wszystkich lokalnych placówek oświatowych, Burmistrz Krzysztof Jadczak oraz sekretarz gminy Joanna Stańczak. Nie zabrakło również harcerzy z 58. Gąbińskiej Drużyny Harcerskiej, proboszcza parafii Gąbin Dariusza Piskorskiego, przedstawicieli lokalnych stowarzyszeń oraz mieszkańców. W tegorocznych uroczystościach udział wzięło dwóch wnuków jednego z rozstrzelanych. Wśród nich był m.in. dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa płk. Konrad Korpowski.
Rys historyczny dotyczący wydarzeń z czerwca 41’ przedstawił Lech Łukaszewski z Towarzystwa Miłośników Ziemi Gąbińskiej zaś oprawę artystyczną przygotowały dzieci i młodzież ze Szkoły Podstawowej z Nowego Kamienia. Głównym punktem uroczystości było złożenie kwiatów przez delegacje, zapalenie zniczy pod pomnikiem oraz modlitwa za zamordowanych.
Tegoroczne obchody były pierwszymi, które odbyły się na taką skalę od momentu wybuchu epidemii COVID-19. Istota pamięci, jako fundamentu, na którym kształtujemy naszą przyszłość, tak podkreślana przez Burmistrza Krzysztofa Jadczaka, została w tym roku zaznaczona – Mieszkańcy Miasta i Gminy Gąbin, bez względu na pokolenie, pamiętają o swojej historii i nie pozwolą o niej zapomnieć.
Opracowanie: W. Olszewski
Przy przygotowaniu fragmentów tekstu posiłkowałem się opracowaniem Z. Balcerzaka
https://www.facebook.com/GabinHistoriaBardziejImniejZnana/posts/2814243772199760?__tn__=K-R
fot. A. Świerzyński, W. Olszewski
